ગણેશ ચતુર્થી હિન્દુ ધર્મનો ખૂબ જ પ્રિય તહેવાર છે. આ તહેવાર સમગ્ર ભારતમાં ખૂબ જ ભક્તિ અને આનંદ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. ગણેશ ચતુર્થી મહારાષ્ટ્રનો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. ગણેશ ચતુર્થીના તહેવારના આગમનના ઘણા દિવસો પહેલા બજારોમાં તેની જાહોજલાલી જોવા મળે છે. ગણેશ પુરાણ અનુસાર ભગવાન ગણેશનો જન્મ ભાદ્રપદ મહિનાની શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિએ થયો હતો. આ કારણોસર, ભગવાન ગણેશની જન્મજયંતિ દર વર્ષે ભાદ્રપદ ચતુર્થી તિથિએ ખૂબ જ ઉત્સાહ અને ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે.
ચતુર્થીની તારીખે ગણેશ મૂર્તિની સ્થાપના સાથે 10 દિવસ સુધી ગણેશોત્સવનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ઘરમાં ગણપતિની સ્થાપના કરવી અને વિધિ-વિધાનથી ગણપતિની પૂજા કરવાથી સુખ, સમૃદ્ધિ, શાંતિ અને વિઘ્નો દૂર થાય છે. 10 દિવસ પછી, અનંત ચતુર્થીના દિવસે ગણેશ મૂર્તિના વિસર્જન સાથે ગણેશોત્સવ ઉત્સવ સમાપ્ત થાય છે.
જો કે, ઘણી જગ્યાએ ગણપતિ વિસર્જન દોઢ દિવસ પછી એટલે કે 5 દિવસ પછી થાય છે. મહારાષ્ટ્રમાં ગણેશ ઉત્સવ ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત દેશના ઘણા રાજ્યોમાં લોકો ખૂબ જ ઉત્સાહ અને ધામધૂમથી ગણેશ ઉત્સવની ઉજવણી કરે છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે શા માટે ગણપતિ માત્ર 10 દિવસ જ રહે છે? આખરે ગણેશ વિસર્જન 10 દિવસ પછી કેમ કરવામાં આવે છે? તમને જણાવી દઈએ કે તેની પાછળનું ખાસ કારણ મહાભારત સાથે જોડાયેલું છે.
ભગવાન ગણેશના શરીર પર ધૂળ અને માટી સ્થિર થઈ ગઈ હતી
એવું માનવામાં આવે છે કે ભાદ્રપદ મહિનાના શુક્લ પક્ષમાં ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ભગવાન ગણેશનો જન્મ થયો હતો. આ સાથે પૌરાણિક કથાઓમાં એવો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે મહાભારતનું લેખન કાર્ય ગણેશ ચતુર્થીના દિવસથી શરૂ થયું હતું.
હકીકતમાં, મહર્ષિ વેદ વ્યાસે ભગવાન ગણેશને મહાભારત લખવા માટે વિનંતી કરી હતી. પરંતુ ગણેશજીએ તેમની સમક્ષ એક શરત મૂકી હતી કે જો તેઓ લખવાનું શરૂ કરશે તો તેઓ તેમની કલમ બંધ નહીં કરે. આ સાથે ગણેશજીએ એમ પણ કહ્યું કે જો પેન બંધ થઈ જશે તો તે લખવાનું બંધ કરી દેશે.
જે પછી મહર્ષિ વેદવ્યાસે ગણેશજીને કહ્યું કે ભગવાન, તમે વિદ્વાનોમાં સૌથી આગળ છો અને હું એક સામાન્ય ઋષિ છું. મહર્ષિ વેદ વ્યાસ કહે છે કે શ્લોકોમાં મારાથી કોઈ ભૂલ હોય તો તમે તેને સુધારી લો અને તેનું પ્રતિક્રમણ કરતા રહો. આ રીતે મહાભારતનું લેખન શરૂ થયું, જે સતત 10 દિવસ સુધી ચાલ્યું. અનંત ચતુર્થીના દિવસે જ્યારે મહાભારત લખવાનું કાર્ય પૂર્ણ થયું ત્યારે ગણેશજીનું શરીર સ્થિર થઈ ગયું હતું.
ગણેશજી જરાય હલનચલન કરી શકતા ન હતા કારણ કે તેમના શરીર પર ધૂળ અને ગંદકી જમા થઈ ગઈ હતી. ત્યારબાદ ભગવાન ગણેશએ સરસ્વતી નદીમાં સ્નાન કરીને પોતાના શરીરની ધૂળ અને ગંદકી સાફ કરી. આ જ કારણ છે કે ગણપતિ સ્થાપન માત્ર 10 દિવસ માટે જ કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ 10 દિવસ પછી અનંત ચતુર્દશીના દિવસે ભગવાન ગણેશની મૂર્તિનું વિસર્જન કરવામાં આવે છે.
મન અને આત્મામાંથી ગંદકી દૂર કરવાનો ઉત્સવ
જો આપણે આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકોણથી જોઈએ તો ગણેશોત્સવના આ 10 દિવસ સંયમમાં રહેવાનો અને ગંદકી દૂર કરીને આપણા મન અને આત્માને સ્વચ્છ કરવાનો સમય છે. આ દિવસો દરમિયાન વ્યક્તિએ પોતાનું અવલોકન કરવું જોઈએ અને ભગવાન ગણેશની ભક્તિ પર સંપૂર્ણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે સાચી ભક્તિ અને વિધિ-વિધાનથી ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવાથી જીવનની તમામ પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે.
